Lectio Divina

In dit derde artikel over nieuwe vormen van spiritualiteit aandacht voor de lectio divina: goddelijke lezing. Wat zegt Wikipedia over lectio divina?

Lectio divina is een spirituele praktijk bij monniken, waarbij ‘Gods Woord’ aandachtig en indringend wordt gelezen. Deze praktijk behoort tot het gebed van de monniken. Ook op de lekenspiritualiteit heeft de lectio divinaeen belangrijke invloed gehad. Veel geestelijken lezen, als spiritueel begeleider, samen met leken de Schrift volgens de methode van de lectio divina.

Lectio divina is dus bidden. Een vorm van bidden waarbij Gods Woord wordt gebruikt. In mijn optiek is het echter meer een vorm van bidden waarbij Gods Woord wordt misbruikt. Maar hoe dan ook, de Bijbel gaat open en men leest iets. Dat klinkt in eerste instantie positief.

Gods Woord

Als we naar de ‘normale’ gang van zaken onder gelovigen kijken, zien we dat twee vormen van Bijbelgebruik prevaleren: Bijbellezen en Bijbelstudie. In beide vormen gaat het de lezer er om iets van Gods Woord tot zich te nemen.

Spreken we over Bijbellezen dan dient het gelezene als voedsel voor de ziel, bij Bijbelstudie gaat het meer om het systematisch leren kennen van de Bijbel.

Gods Woord is in drie vormen tot ons gekomen:

  1. Het Vleesgeworden Woord (De Here Jezus);
  2. Het op schrift gestelde woord (De Bijbel);
  3. Het gesproken woord (de door de Geest gedreven verkondiging (1 Thessalonicenzen 2:13; 2 Petrus 1:21)).

Voor het onderwerp lectio divina beperk ik me tot ‘het op schrift gestelde woord’. Gods Woord is bijzonder. Gelovigen door alle eeuwen heen hebben daarvan getuigd, maar ook in de Bijbel zelf wordt op menige plaats gerept over het bijzondere van de Bijbel. Gods Woord is meer dan slechts mensenwoorden, al was het alleen maar vanwege het waarheidsgehalte – God liegt niet (Titus 1:2; Hebreeën 6:18). Wat nu volgt is een (niet-compleet) overzicht van eigenschappen van Gods Woord.

Gods Woord behoedt de gelovige voor zonde.

9 Waarmede zal de jongeling zijn pad rein bewaren? Als hij dat houdt naar uw woord.

11 Ik berg uw woord in mijn hart, opdat ik tegen U niet zondige. (Psalm 119:9, 11)

Gods Woord is eeuwig.

89 Voor eeuwig, o Here, houdt uw woord stand in de hemelen.

96 Aan alles, hoe volkomen ook, heb ik een einde gezien, maar uw gebod is onbegrensd. (Psalm 119:89, 96)

Gods Woord is een levensgids.

105 Uw woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad.

130 Het openen van uw woorden verspreidt licht, het geeft de onverstandigen inzicht. (Psalm 119:105, 130)

Gods Woord is louter waarheid.

Heel uw woord is de waarheid, al uw rechtvaardige verordeningen zijn voor eeuwig. (Psalm 119:160)

Gods Woord is doeltreffend.

Alzo zal mijn woord, dat uit mijn mond uitgaat, ook zijn; het zal niet ledig tot Mij wederkeren, maar het zal doen wat Mij behaagt en dat volbrengen, waartoe Ik het zend. (Jesaja 55:11)

Geestelijk dode mensen kunnen Gods Woord niet begrijpen.

Het is de Heilige geest die levend maakt. Gods Woord kan enkel worden begrepen door hen die geloven.

De Geest is het, die levend maakt, het vlees doet geen nut; de woorden, die Ik tot u gesproken heb, zijn geest en zijn leven. (Johannes 6:63)

In het Woord staat Christus centraal.

Als gelovigen ‘vol zijn’ van dit evangelie zullen ze elkaar als vanzelf ‘onderwijzen en terechtwijzen’. ‘In alle wijsheid’ (Kolosse 1:28) staat tegenover de ‘schijn van wijsheid’ (Kolosse 2:23). De echte wijsheid is alleen bij hen die Christus centraal stellen (Kolosse 2:3). (SB)

Het woord van Christus wone rijkelijk in u, zodat gij in alle wijsheid elkander leert (…). (Kolosse 3:16)

Gods Woord is levend en dus effectief, want God leeft.

Het Woord raakt de mens tot in het diepst van zijn wezen. Er is niets in de mens dat niet door het Woord wordt aangeraakt. Gods Woord oordeelt – er blijft niets voor het Woord verborgen.

Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zo diep, dat het vaneenscheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het schift overleggingen en gedachten des harten; (Hebreeën 4:12)

Het Woord is levend en maakt levend, het is een scheppend en herscheppend Woord.

(…) wedergeboren, en niet uit vergankelijk, maar uit onvergankelijk zaad, door het levende en blijvende woord van God. (1 Petrus 1:23)

Als we dit alles op ons laten inwerken, dan past ons slechts een houding: Eerbied!! Hier spreekt God tot ons. De Here Jezus geeft aan dat alles in de Bijbel waardevol is, zelfs de kleinste lettertekens (Mattheus 5:18)! Tegen Johannes zegt de Here dat het ten strengste verboden is iets toe te voegen aan, of iets af te doen van het Woord van God (Openbaring 22:18-19).

Wat zeggen beoefenaars van de lectio divina zelf?

Wat is lectio divina volgens hen?

De volgende tekst is van Jos Douma.

Lectio Divina, zo heet de manier van bijbellezen die in de kloosters is ontwikkeld. Het is een meditatieve manier van omgaan met de tekst. Bij het lezen van de bijbel gaat het er niet om of je alles snapt wat er precies bedoeld wordt. Het gaat erom of je erdoor veranderd wordt naar het beeld van God dat in je gelegd is: licht en leven, vrede en recht, liefde en trouw.

Er zijn vier stappen.

  1. lectio Je leest de tekst langzaam, nauwkeurig en hardop een aantal keren, precies zoals het er staat. Je probeert de woorden echt te laten klinken en te horen, om ze te proeven, zeggen ze weleens. Je bent nog niet bezig met de uitleg, of wat het jou allemaal doet of niet, maar eerst eens gewoon goed lezen wat er staat, en hoe het er staat.
  2. meditatio Nu overweeg je de tekst, je mediteert erover, je onderzoekt welke kernwoorden erin klinken en hoe de context ervan is, en hoe het bij jou binnenkomt.
  3. oratio Vervolgens breng je je leeservaringen en alles wat er bij je bovengekomen is in een grotere ruimte, de ruimte van het gebed. Gebed heeft met je verlangen te maken. Je stelt je open voor hoe God zelf je wil aanspreken, voorbij aan wat je er allemaal zelf aan hebt bedacht. Je opent je voor creatieve inzichten, voor iets ‘van de andere kant’. En je maakt jezelf beschikbaar voor de invloed van God.
  4. contemplatio is het moment dat er zo´n creatief inzicht binnenvalt, dat je voorbij je eigen grenzen en beperkte weten wordt meegenomen. Dat kun je niet organiseren, maar het kan je overkomen, als uitkomst van de weg die je bent gegaan in het lezen van de tekst.

En soms wordt daar dan nog een vijfde element aan toegevoegd: actio: de handeling. Je brengt de inzichten die je hebt gekregen, in praktijk. Want daar horen ze getoetst en gezuiverd te worden, steeds weer opnieuw.

Bron: Sporen van God

Commentaar

In eerst instantie klinkt dit zeer Bijbels. Maar wie nauwkeurig leest zal toch het een en ander opvallen. Ik loop een zestal punten langs.

  1. Bij het lezen van de bijbel gaat het er niet om of je alles snapt wat er precies bedoeld wordt.

(SK) Bij het lezen van de Bijbel gaat het erom dat je zoveel mogelijk snapt wat er bedoeld wordt, in de wetenschap echter dat je nooit tot een volledig begrip zult komen. Belangrijk is dat je lezen onder ‘leiding staat’ van de Heilige Geest, Die ons de weg wil leiden tot de volle waarheid (Johannes 16:13).

  1. Het gaat erom of je erdoor veranderd wordt naar het beeld van God dat in je gelegd is: licht en leven, vrede en recht, liefde en trouw.

(SK) De Bijbel spreekt niet in termen van ‘het beeld van God dat in je gelegd is’. God heeft ons bestemd tot gelijkvormigheid aan het beeld van Zijn Zoon (Romeinen 8:29). In de Schrift aanschouwen we de heerlijkheid van de Here Jezus. Ons bezig zijn met Christus is het middel dat de Geest gebruikt om ons naar Zijn beeld te vormen (2 Korinte 3:18).

  1. Je stelt je open voor hoe God zelf je wil aanspreken.

(SK) Merkwaardig. Men leest Gods Woord, hét medium waardoor God ons wil aanspreken. Maar blijkbaar is dat de voorstanders van lectio divina niet goed genoeg. Ze verwachten van God een ‘intiemere’ vorm van communicatie.

  1. Je opent je voor creatieve inzichten, voor iets ‘van de andere kant’.

(SK) Wat zijn dat, creatieve inzichten?

‘Iets van de andere kant’? Bedoeld wordt, iets van God Zelf. Maar gesteld dat er ‘iets binnen komt’, hoe weet je wie er spreekt?

  1. (Contemplatio is) het moment dat er zo´n creatief inzicht binnenvalt, dat je voorbij je eigen grenzen en beperkte weten wordt meegenomen.

(SK) Wat is ‘meegenomen worden voorbij je eigen grenzen en beperkte weten’? De Bijbel spreekt over geheimenissen ‘die eeuwen en geslachten lang verborgen zijn geweest, maar thans geopenbaard aan zijn heiligen.’ Krijgt de bidder hier zicht op nog weer andere geheimenissen?

  1. het kan je overkomen, als uitkomst van de weg die je bent gegaan in het lezen van de tekst.

(SK) Het gaat dus om het gaan van een weg. Uiteindelijk breng je jezelf in toestand van ontvankelijkheid. De uitkomst van die weg is ‘nieuw creatief inzicht’.

Conclusie

Ik kan hier niets anders in zien dan misbruik van Gods Woord voor eigen begeerten. Het gaat ook hier weer om ervaring, gevoel, leeg maken van jezelf of jezelf tot stilte brengen. Je dringt diep door in het geestelijke rijk, waar je te maken krijgt met bovennatuurlijk gidsing van zogenaamde geleidegeesten. Ben je daar eenmaal ‘kind aan huis’, dan kan het leiden tot langdurige perioden van passiviteit waarin men allerlei geestelijke ervaringen lijkt op te doen. Men hoort een stem spreken, men maakt zielsexcursies, er vinden zielsuittredingen plaats, etc.

Contemplatief gebed, labyrinten lopen, lectio divina en wat niet al, het brengt de christen op terreinen waar de gelovige niet zou moeten willen gaan. Weet u het nog? Gelovigen bestempelden helderziendheid, psychokinese, zielsexcursie en andere parapsychische verschijnselen als occult. Dit standpunt verandert snel. Het worden meer en meer begerenswaardige zaken, waarmee de christen zich geestelijk denkt te kunnen verrijken.

Soms schijnt een weg iemand recht, maar het einde daarvan voert naar de dood. (Spreuken 14:12)