Hebt u zondagavond de EO-uitzending ‘Adieu God?’ gezien? Tijs van den Brink sprak met Maarten ’t Hart, een man die landelijke bekendheid geniet, o.a. vanwege zijn afscheid van het christelijk geloof. In de uitzending vertelde hij hoe hij tijdens het lezen in de Bijbel op het verschil tussen Handelingen 9:7 en Handelingen 22:9 stuitte.
En de mannen, die met hem reisden, stonden sprakeloos, daar zij wel de stem hoorden, maar niemand zagen. (Handelingen 9:7)
En zij, die met mij waren, zagen wel het licht, maar de stem van Hem, die tot mij sprak, hoorden zij niet. (Handelingen 22:9)
Dit bracht een dusdanige schok teweeg, dat hij zich vanaf dat moment meer en meer ging realiseren dat de Bijbel vol fouten staat – in tegenstelling tot wat men hem altijd had voorgehouden. Het was voor Maarten de reden om niet langer de Bijbel serieus te nemen. Zelfs het woord ‘onzin’ nam hij in de mond.
Nu geloven wij van harte dat de Schrift Gods Woord is en derhalve in principe foutloos (zie Johannes 10:35). De foutjes die in de loop der eeuwen in de tekst zijn geslopen, zijn vaak terug te voeren op overschrijffouten. Maar soms stuiten we op teksten die met elkaar in tegenspraak lijken te zijn. Let wel, in tegenspraak is wat anders dan tegenstrijdig. Het in tegenspraak zijn wordt dikwijls veroorzaakt door oppervlakkig lezen, tegenstrijdigheid daarentegen duidt op fouten. Dat tegenspraak niet hetzelfde is als tegenstrijdigheid illustreert Jaap Fijnvandraat met een eenvoudig voorbeeld.
Als Jan zegt: “De kerk staat rechts van de school” en Piet zegt: “Hij staat er links van”, dan is er tegenspraak. Maar er is geen tegenstrijdigheid, nl. als Jan vóór en Piet achter de school blijkt te staan.
Hoe zit het nu met Handelingen 9:7 en Handelingen 22:9? Een mogelijke verklaring kan zijn dat de metgezellen een geluid hoorden, zonder daarbij de woorden te verstaan, of zij hoorden een geluid dat ze niet konden thuisbrengen. Iets vergelijkbaars lijkt aan de hand te zijn in het evangelie van Johannes. In hoofdstuk 12 klinkt een stem. Het is de stem van God de Vader die tot de Here Jezus spreekt. De mensenmenigte om Hem heen hoort ook iets, maar wat precies, daar hebben ze geen idee van. Sommigen menen een donderslag te hebben gehoord, anderen denken dat een engel heeft gesproken.
28 Vader, verheerlijk uw naam! Toen kwam een stem uit de hemel: Ik heb hem verheerlijkt, en Ik zal hem nogmaals verheerlijken!
29 De schare dan, die daar stond en toehoorde, zeide, dat er een donderslag geweest was; anderen zeiden: Een engel heeft tot Hem gesproken. (Johannes 12:28-29)
Dit alles sluit prachtig aan bij het voorbeeld hierboven. In Handelingen was het Paulus die de openbaring ontving, zijn metgezellen niet. Ze stonden er bij, merkten dat er iets wonderlijks gaande was, maar wat dat was, ontging hen. In Handelingen 9 is het Lucas die het verhaal doet, in Handelingen 22 Paulus zelf. Lucas is nog meer ‘buitenstaander’ dan de metgezellen van Paulus. In Handelingen 22 verhaalt Paulus het vanuit zijn positie als degene die door de Here Jezus tot de orde wordt geroepen. Verschillende posities, die duidelijk verschillend uitwerken, maar daarom nog niet tot tegenstrijdige resultaten hoeven te leiden.
Overigens komen we ook in het Oude Testament dergelijke situaties tegen. Bijvoorbeeld in Daniel 10.
Alleen ik, Daniel, zag dat gezicht, maar de mannen die bij mij waren, zagen het niet; doch een grote schrik overviel hen, zodat zij vluchtten en zich verborgen; (Daniel 10:7)
De metgezellen van Daniel zagen niet wat Daniel zag. Niettemin namen ze iets waar wat hun de stuipen op het lijf joeg!
Het is vreselijk jammer dat de jonge Maarten niet beter geïnformeerd werd over de diepere lagen van Gods Woord. Het is echter minstens zo ernstig dat de EO haar kijkers in mogelijke twijfel achterlaat. Velen zullen na de uitzending de Bijbel hebben geopend om te lezen of ’t Hart inderdaad een fout in de Bijbel had gevonden. En tot hun schrik zien ze zich gedwongen Maarten gelijk te geven.
Daarmee is tevens gezegd dat de hele programma-opzet van ‘Adieu God?’ riskant is. Twijfel zaaien lijkt me geen opdracht van de Evangelische Omroep.